Marinevliegkamp De Mok
De geschiedenis van de Texelse luchtvaart begint niet in 1937 met vliegveld De Vlijt, maar gaat terug tot zelfs ruim een eeuw geleden. Op 21 augustus 1917 opende de Marine Luchtvaart Dienst (MLD) aan de zuidkant van het eiland marinevliegkamp De Mok.
1914
Rond 1914 ontdekte men bij de marine het nut van vliegtuigen voor verkennings- en verbindingsdoeleinden. Een kleine groep officieren kreeg de gelegenheid hun vliegbrevet te halen en er werden eigen vliegtuigen aangeschaft. Niet alleen ‘gewone’ (land)vliegtuigen, maar ook watervliegtuigen.
Watervliegtuigen
Op zoek naar geschikte locaties voor een vliegkamp, stuitte de MLD op de Mokbaai. Een beschut gelegen water met een vaargeul naar het Marsdiep en daardoor ideaal voor de toen nog behoorlijk fragiele ‘kistjes’. Bovendien lag de Mokbaai dicht bij Den Helder, Nederlands belangrijkste marinehaven.
De Mok werd vooral de thuisbasis van watervliegtuigen. In de eerste jaren landden er soms ook landvliegtuigen, op een klein veldje achter de stuifdijk, maar toen marinevliegkamp De Kooy ten zuiden van Den Helder operationeel werd, was dat niet meer nodig.
Watervliegtuigen bewezen in de jaren twintig en dertig vooral nuttige diensten in Nederlands-Indië, waar de afstanden groot waren en vliegvelden schaars. De bemanningsleden genoten een deel van hun opleiding op De Mok.
Aangevallen
Tijdens de meidagen van 1940 werd het vliegkamp enkele keren aangevallen door Duitse vliegtuigen, zonder dat daarbij overigens slachtoffers vielen. Kort voor de capitulatie besloot de legerleiding de vliegtuigen en gebouwen op te blazen, om te voorkomen dat ze in Duitse handen zouden vallen.
Tijdens de oorlog gebruikte de bezetter De Mok op bescheiden schaal als basis van hun watervliegtuigen. Vlakbij het kamp werd een luchtdoelbatterij gebouwd.
Na de bevrijding
Na de bevrijding bleek De Mok volledig verwoest. Maar omdat de rol van watervliegtuigen was uitgespeeld, werd het vliegkamp niet meer als zodanig opgebouwd. Toch is de plek nog steeds in gebruik bij het Nederlandse leger, nu als opleidingskamp van het Korps Mariniers.
In het Luchtvaart- & Oorlogsmuseum is een grote maquette van De Mok te zien, die de situatie van kort voor de Tweede Wereldoorlog weergeeft. De geschiedenis van het vliegkamp wordt verder weergegeven aan de hand van foto’s, schaalmodellen en uiteenlopende voorwerpen.
